Korelasyon, olasılık kuramı ve istatistikte iki rassal değişken arasındaki doğrusal ilişkinin yönünü ve gücünü belirtir. Genel istatistiksel kullanımda korelasyon, bağımsızlık durumundan ne kadar uzaklaşıldığını gösterir.
Farklı durumlar için farklı korelasyon katsayıları geliştirilmiştir. Bunlardan en iyi bilineni Pearson çarpım-moment korelasyon katsayısıdır.
İki değişkenin kovaryansının, yine bu değişkenlerin standart sapmalarının çarpımına bölünmesiyle elde edilir. Pearson ismiyle bilinmesine rağmen ilk olarak Francis Galton tarafından bulunmuştur.
Parametrelere ve ulaşılmak istenen sonuçlara göre tercih edebileceğiniz basit, çoklu ve kısmi olmak üzere üç ayrı yöntem vardır.
BASİT KORELASYON TEKNİKLERİ
Basit korelasyon, bir değer üzerinden iki ölçümün yapıldığı durumlarda tercih edilir. Hem değişkenler arasındaki ilişkinin varlığını hem de şiddetini ölçmeyi sağlar.
Örneğin hissedeki yukarı yönlü bir hareketlenmenin içinde bulunduğu endeksteki değişimlerle alakalı olup olmadığını ilgili teknikle anlayabilirsiniz.
İki değişkenle yapılan bu ölçümlerde şu katsayı belirleme teknikleri kullanılır:
– Pearson Momentler Çarpımı Katsayısı
– Spearman Brown Sıra Farkları Katsayısı
– Nokta Çift Serili Katsayı
– Çift Serili Katsayı
Pearson Momentler Çarpımı Katsayısı, sayılanlar arasında en sık kullanılan yöntemdir. Her iki değişkenin sürekli olduğu durumlarda tercih edilir.
Bu değerin 0 olması, parametreler arasında bir bağlantının bulunmadığı gösterir. Katsayının 1 çıkması ise değişkenlerin birbiriyle tam ilişkili olduğunu ifade eder.
ÇOKLU KORELASYON TEKNİKLERİ
Bir değişkenin iki ya da daha fazla unsurla olan ilişkisinin incelenmesine çoklu korelasyon adı verilir. Parametreler arasında gruplama yapma ve hesaplamaları belirli bir değişkene göre gerçekleştirme gibi imkânlar sunar.
Çok sayıda değişkenin karşılıklı bağımlılıklarını ölçme olanağı tanıdığı için kapsamlı ölçümlerde sıklıkla tercih edilir.
KISMİ KORELASYON TEKNİKLERİ
Kısmi korelasyon, iki değişken arasında değerlendirme yaparken ölçüme üçüncü bir parametrenin dâhil edilmesidir. Korelasyon çeşitleri arasında yer alan bu yöntemde söz konusu sabit unsurun diğer parametreler üzerindeki etkisine bakılır.
Örneğin hisse fiyatındaki değişimle endeksin mevcut durumu arasındaki ilişkiyi incelerken faiz oranı da ölçüme eklenir. Bu sayede bahsi geçen değişkenlerin birbiriyle bağlantısının faiz etkisi altında nasıl etkilendiğini görmek mümkün olur.
